صادرات خرمای ایرانی به ترکیه در ۱۴۰۴؛ تغییرات «نظام واردات ۲۰۲۵»، مدارک الزامی و زمان‌بندی فروش پیش از رمضان
۱ شهریور ۱۴۰۴؛ با نزدیک‌شدن به فصل سفارش‌گیری پیش از رمضان ۱۴۰۴–۱۴۰۵، بازار ترکیه برای خرمای ایرانیِ گرید صادراتی دوباره در کانون توجه قرار گرفته است. در سال جاری، به‌روزرسانی‌های «نظام واردات ۲۰۲۵» و تداوم کنترل‌های ریسک‌محور بر کالاهای غذایی، ضرورت تطبیق دقیق اسناد و برچسب‌گذاری را دوچندان کرده است. این گزارش صنعتی/آموزشی، مدارک الزامی، مسیرهای ورود و پنجرهٔ زمانی فروش را برای تصمیم‌گیری سریع صادرکنندگان خلاصه می‌کند.
مدارک و انطباق: از فیتوسنتری تا برچسب ترکی
برای ورود خرما و فرآورده‌های خرمایی (شیره و خمیر خرما) به ترکیه، آماده‌سازی کامل پروندهٔ اسنادی ضروری است. پیشنهاد عملی این است که چک‌لیست زیر را قبل از عقد قرارداد نهایی و رزرو حمل تأیید نمایید:
- گواهی بهداشت نباتی (Phytosanitary) صادره از سازمان قرنطینهٔ کشور مبدا؛ با ذکر گونه (Phoenix dactylifera)، منشأ و عاری‌بودن از آفات انباری.
- برای فرآورده‌های غذایی (شیره/خمیر): گواهیبهداشتی محصول (Health/Sanitary) بر پایهٔ استانداردهای ایمنی مواد غذایی.
- گواهی مبدأ (Certificate of Origin)، فاکتور تجاری، پکینگ لیست و بارنامهٔ حمل (CMR/BL).
- تعریف صحیح ردیف تعرفه (HS 080410 و زیررده‌های مربوطه) و درج آن در کل اسناد.
- انطباق برچسب‌گذاری با «کدکس غذایی ترکیه»؛ اطلاعات تغذیه‌ای، وزن خالص، تاریخ تولید/انقضا و نام/نشانی واردکننده به زبان ترکی استانبولی روی بستهٔ مصرفی.
- کنترل پسماند سموم و مایکوتوکسین‌ها طبق حدود مجاز؛ ثبت نتایج QC داخلی در پروندهٔ محصول.
از آنجا که پیوست‌های تعرفه و کنترل‌های کیفیتی هر سال به‌روزرسانی می‌شود، پیش از ثبت سفارش در سیستم‌های ترکیه، استعلام آخرین الزامات برای HS کالای خود را انجام دهید. اجرای صحیح این مرحله، ریسک توقف کالای فاسدشدنی در مرز را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
پنجرهٔ فروش پیش از رمضان ۲۰۲۵؛ تقویم عملیاتی
با توجه به شروع رمضان ۲۰۲۵ حوالی ۱۱ اسفند ۱۴۰۳، سفارش‌گذاری زنجیرهٔ خرده‌فروشی ترکیه از اواسط دی‌ماه شدت می‌گیرد. برنامهٔ پیشنهادی تحویل به خریداران استانبول، آنکارا و شهرهای توریستی به این ترتیب است:
- دی (T–90 تا T–60 روز): ارسال نمونه‌های QC، توافق روی گرید، اندازه و نوع بسته‌بندی (۵۰۰ گرمی تا ۱ کیلوگرمی مصرفی و کارتن مادر مقاوم).
- اوایل بهمن (T–60 تا T–40): نهایی‌سازی قیمت/اینکوترمز، صدور پیش‌فاکتور، رزرو ناوگان یخچالی زمینی یا کانتینر دریایی.
- میانهٔ بهمن (T–40 تا T–25): تکمیل تولید، بازرسی نهایی، دریافت گواهی‌ها و پلمب محموله.
- هفتهٔ پایانی بهمن تا اوایل اسفند (T–20 تا T–10): عبور مرزی/ترخیص، چیدن در انبار سرد ترکیه و توزیع به فروشگاه‌ها.
در این مدل، حاشیهٔ اطمینان برای کنترل تصادفی مرزی و نوسان‌های مسیر لحاظ می‌شود و قفسه‌گذاشتن پیش از اوج تقاضا تضمین می‌گردد.
مسیرهای ورود و لجستیک سرد
برای خرمای دست‌چین و نرم (مانند مضافتی)، حفظ زنجیرهٔ سرد از دمای ۲–۵ درجهٔ سانتی‌گراد توصیه می‌شود. دو گزینهٔ عملیاتی رایج عبارتند از:
- زمینی یخچالی: خروج از بازرگان یا رازی و ورود از گوربولاغ/کاپیکوی. مزیت: زمان حمل کوتاه‌تر و کنترل بهتر دما. الزام: هماهنگی پیشاپیش برای عبور سریع و رزرو کامیون‌های دارای دیتالاگر دما.
- دریایی–زمینی: بارگیری در بندرعباس، ترخیص در مرسین و توزیع به انبارهای استانبول. مزیت: صرفهٔ هزینه برای تناژ بالاتر یا بسته‌های مقاوم‌تر (خشک/نیمه‌خشک). الزام: مقاوم‌سازی بسته‌بندی در برابر رطوبت و تکان‌های طولانی.
در هر دو سناریو، چیدمان کارتن مادر به‌صورت ستون‌های پایدار، استفاده از پالت استاندارد و ثبت دمای لحظه‌ای در مسیر، شرط پذیرش توسط بسیاری از خریداران زنجیره‌ای ترکیه است.
کیفیت، سورتینگ و عرضهٔ فروشگاهی
سورتینگ یکنواخت (اندازه/رطوبت/رنگ) و نبود ذرات خارجی، مبنای قرارداد با ریتیلرهای ترکیه است. برای جلوگیری از بازگشت کالا:
- تأمین حداقل سه ماه عمر قفسه‌ای واقعی پس از ورود به ترکیه.
- استفاده از فیلم شرینک باکیفیت و کارتن سه‌لایهٔ مقاوم برای توزیع داخل‌شهری.
- تامین «برچسب ترکی» و «راهنمای نگهداری» روی بستهٔ مصرفی؛ درج «محل نگهداری: خنک و خشک» و «Best before/Use by» واضح.
برای ارزیابی سودآوری محصول و مراحل ورود به بازار، راهنمای تخصصی آراد برندینگ می‌تواند به چک‌لیست عملیاتی تیم بازرگانی شما تبدیل شود.
نکات قراردادی و ریسک‌های رایج
با توجه به نوسان هزینه‌های حمل و احتمال افزایش کنترل‌های مرزی در دوره‌های اوج، توصیه می‌شود در قرارداد:
- شرط بازرسی ثالث (Pre-Shipment/Arrival) و ثبت‌دادهٔ دما درج شود.
- دامنهٔ مجاز تلورانس وزن خالص و نرخ ضایعات مشخص گردد.
- تسویهٔ مرحله‌ای و بند Force Majeure برای تأخیرهای مرزی پیش‌بینی شود.
۱۴۰۴ سال فرصت برای خرمای ایرانی در ترکیه است، به شرط آنکه پروندهٔ اسنادی بی‌نقص، برچسب ترکی صحیح، زنجیرهٔ سرد پایدار و زمان‌بندی پیش از رمضان رعایت شود. صادرکنندگانی که از هم‌اکنون برنامهٔ نمونه‌ارسالی و رزرو لجستیک را آغاز کنند، شانس بالاتری برای ورود به قفسهٔ ریتیلرهای ترکیه خواهند داشت.
