یک هشدار درباره پیش‌دیابت | قند سه‌ماهه روی این عدد باشد پیش‌دیابت دارید

همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: خیلی از افراد در خانه دستگاه تست قند خون دارند که می‌توانند با آن قند خون ناشتا و قند خون بعد از صبحانه خود را اندازه بگیرند و اطمینان پیدا کنند که میزان قند خون‌شان مناسب است یا نه. این دستگاه هم برای افراد مبتلا به دیابت مناسب است و هم برای افراد غیردیابتی. امروزه بیشتر افراد مبتلا به دیابت، یک عدد از این دستگاه‌های خانگی دارند که در مواقع لزوم قند خون خود را اندازه می‌گیرند و یا آن را روزانه ثبت می کنند و به پزشک خود ارائه می‌دهند.

موضوع مهمی که قصد داریم درباره بررسی قند خون بگوییم، این است که خیلی از مردم تصور می‌کنند اندازه‌گیری قند خون با این دستگاه‌ها کافی است و تمام آنچه را که باید نشان می‌دهد. در حالی که این طور نیست و علاوه بر قند خون ناشتا، شما باید از HbA۱C یا هموگلوبین A۱C که به قند خون سه‌ماهه معروف است هم مطمئن شوید. ممکن است قند خون ناشتای شما زیر ۱۰۰ باشد که بسیار طبیعی و نرمال است، اما قند خون سه‌ماهه شما بین ۵.۷ تا ۶.۴ درصد باشد که نشان می‌دهد در مرحله پیش‌دیابت هستید.

بنابراین پزشکان تاکید دارند که برای تشخیص پیش‌دیابت حتما هر ۶ ماه یک بار برای انجام آزمایش خون هم اقدام کنید و تنها به دستگاه‌های تست خانگی اعتماد نکنید. یا اگر آزمایش خون دادید و قند ناشتای شما زیر ۱۰۰ اما هموگلوبین خون شما از ۵.۷ بالاتر بود، حتما به پزشک مراجعه و با او مشورت کنید تا مبادا از مرحله پیش‌دیابت عبور کنید و وارد گروه دیابتی‌ها شوید.

دکتر شکور امیدی، رئیس انجمن دیابت ایران در این زمینه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «تنها راه برای پی بردن به این که در آستانه ابتلا به دیابت هستیم یا نه، این است که هر ۶ ماه یک بار حتما برای آزمایش خون مراجعه کنیم. همچنین باید وزن خود را طوری کنترل کنیم که هرگز دچار اضافه وزن و چاقی نشویم. درواقع باید مراقب باشیم که شاخص توده بدنی ما از ۲۵ بالاتر نرود. انجام این دو کار به خصوص برای افرادی که سابقه خانوادگی دیابت نوع ۲ را دارند، ضروری است.»

قند سه‌ماهه شما باید روی این عدد باشد

برای تشخیص پیش‌دیابت، هم قند خون ناشتا (Fasting Blood Sugar) و هم هموگلوبین A۱C (قند خون سه‌ماهه) اهمیت دارند، اما هر کدام اطلاعات متفاوتی ارائه می‌دهند. قند خون ناشتا سطح قند خون شما را در یک لحظه خاص (پس از حدود ۸ ساعت ناشتا بودن) نشان می‌دهد. در حالی که A۱C میانگین سطح قند خون را طی ۲ تا ۳ ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند. اگر قند خون ناشتا طبیعی و (زیر ۱۰۰ میلی‌گرم/دسی‌لیتر) اما A۱C بالا باشد (۵.۷ تا ۶.۴ درصد)، این می‌تواند نشان‌دهنده پیش‌دیابت باشد. چون ممکن است قند خون شما در طول روز یا بعد از غذا خوردن بالا برود.

به گفته متخصصان غدد، اندازه‌گیری قند خون با دستگاه‌های خانگی برای پیگیری روزانه مفید است، اما این دستگاه‌ها تنها یک نقطه از وضعیت قند خون را نشان می‌دهند و نمی‌توانند اطلاعات مربوط به هموگلوبین خون یا A۱C را ارائه دهند. بنابراین برای بررسی پیش‌دیابت یا دیابت، انجام آزمایش A۱C در آزمایشگاه قابل‌اعتمادتر است.

پس اگر دستگاه خانگی شما میزان قند ناشتا را طبیعی نشان می‌دهد اما میزان A۱C در نتایج آزمایش خون شما هشداردهنده است، باید آن را جدی بگیرید. اگر HbA۱C زیر ۵.۷ درصد باشد، یعنی قند سه‌ماهه شما نرمال است، اگر بین ۵.۷ تا ۶.۴ درصد باشد، یعنی در مرحله پیش‌دیابت قرار دارید و اگر بالاتر از ۶.۵ باشد، یعنی به دیابت مبتلا شده‌اید و نیاز است که برای همیشه دارو مصرف کنید.

بیشتر بخوانید؛

• قند خون و فشار خون شما روی این اعداد بود، نگران شوید

• هشدار یک متخصص: بیماران قلبی زیادی داریم که دیابتی هستند

• چطور بفهمیم در مرحله پیش‌دیابت هستیم؟

دلیل اختلاف قند خون ناشتا و قند سه‌ماهه

اختلاف قند خون ناشتا و قند سه‌ماهه ممکن است به دلیل نوسانات قند خون در طول روز یا پاسخ بدن شما به کربوهیدرات‌ها باشد. یعنی بدن شما ممکن است به مصرف کربوهیدرات‌ها (مثل نان، برنج، میوه‌ها، یا شیرینی‌ها) واکنش بیش از حد نشان دهد و قند خون‌تان بعد از خوردن غذا به‌ طور غیرعادی بالا برود. حتی اگر قند خون ناشتای شما طبیعی باشد. این وضعیت می‌تواند نشان‌دهنده اختلال در فرآیند متابولیسم گلوکز یا مقاومت به انسولین باشد که از ویژگی‌های پیش‌دیابت است.

ما وقتی غذاهای حاوی کربوهیدرات می‌خوریم، قند خون‌مان باید به کمک انسولین به ‌طور طبیعی کنترل شود. اما اگر سلول‌های بدن به انسولین حساسیت کافی نداشته باشند (مقاومت به انسولین)، یا اگر تولید انسولین کافی نباشد، قند خون بعد از غذا به شدت افزایش می‌یابد. این افزایش می‌تواند در طول روز به تدریج اثر خود را نشان دهد و باعث شود A۱C بالا نشان داده شود. حتی اگر قند ناشتا طبیعی به نظر برسد.

برای بررسی این موضوع ممکن است پزشک از شما بخواهد که آزمایش قند خون ۲ساعته (OGTT) انجام دهید که نشان می‌دهد قند خون‌تان بعد از مصرف یک نوشیدنی قندی چطور تغییر می‌کند. این آزمایش به تشخیص دقیق‌تر کمک می‌کند.

این افراد هر سال آزمایش خون دهند

واقعیت این است که انجام تست قند خون ناشتا برای بیماریابی دیابت مقدم شمرده می‌شود و مهم است، اما انجام تست HbA۱C می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری دیابت را دقیق‌تر نشان دهد. چون میزانHbA۱C نشانگر وضعیت گلوکز فرد در طول ۲ تا ۳ ماه گذشته است و فقط HbA۱C برای تشخیص دیابت، تست مناسبی محسوب می‌شود. چون این تست، یک شاخص کنترل درازمدت است.

با توجه به این که عمر گلبول‌های قرمز حدود ۳ ماه است، آزمایش HbA۱C نشان‌دهنده میانگین سطح قند خون بیمار در ۳ ماه گذشته است که می‌تواند برای کنترل و ارزیابی دیابت استفاده شود.

به گفته پزشکان، اگر نتایج آزمایش شما طبیعی است، باید هر ۳ سال یک بار آزمایش قند سه‌ماهه را تکرار کنید. اما اگر نتایج نشان داد که مبتلا به پیش‌دیابت هستید، باید هر سال یک بار آزمایش دهید تا وضعیت قند خون خود را کنترل کنید.

این آزمایش هم برای دیابتی‌ها کاربرد دارد و هم برای افراد غیر دیابتی. اگر دیابت دارید، آزمایش HbA۱C می‌تواند به نظارت بر وضعیت و سطح گلوکز شما کمک کند. اگر هم هنوز مبتلا نشده‌اید، آزمایش HbA۱C می‌تواند نشان دهد که در معرض خطر ابتلا به دیابت هستید یا نه.

رئیس انجمن دیابت ایران می‌گوید: «اگر قند خون ناشتای فردی ۲ بار پیاپی بالای ۱۲۶ باشد، می‌گوییم او به دیابت مبتلا شده است. پس نیاز است که همه افراد حداقل سالی 1 بار برای آزمایش خون مراجعه کنند و سایر چکاپ‌های مربوط به قند خون (مثل HbA۱C) را هم انجام دهند.»

بیشتر بخوانید؛

• ۸ توصیه خیلی مهم برای آنکه دیابتی نشوید

• سن دیابت در ایران به بچه مدرسه‌ای‌ها رسید!

• سلامت روان دانش‌آموزان دیابتی به این دلیل در خطر است