ربات‌های همکار؛ دوستان جدید انسان‌ها در صنعت
تا چند سال پیش اگر کسی از ربات در کارخانه حرف می‌زد، همه به یاد بازوهای عظیم فلزی می‌افتادند که در پشت حفاظ‌های ایمنی و دور از انسان‌ها کار می‌کردند.
اما حالا نسل جدیدی از ربات‌ها وارد صنعت شده‌اند که نه‌تنها در کنار انسان‌ها کار می‌کنند، بلکه مثل یک همکار واقعی با آن‌ها تعامل دارند. این ربات‌ها را “ربات‌های همکار” یا “کوبات‌ها (Cobots)” می‌نامند.
ربات همکار چیست؟
ربات همکار، به زبان ساده، نوعی ربات است که برای همکاری مستقیم با انسان‌ها طراحی شده است. برخلاف ربات‌های صنعتی سنتی که نیاز به محیط کاملاً ایزوله و ایمن دارند، ربات‌های همکار می‌توانند بدون خطر در کنار اپراتورها کار کنند.
این ربات‌ها معمولاً سبک، انعطاف‌پذیر و دارای سنسورهایی هستند که در صورت برخورد با انسان، بلافاصله متوقف می‌شوند تا آسیبی وارد نکنند.
فرض کنید کارگری دارد یک قطعه را در جای خودش قرار می‌دهد و رباتی همان لحظه پیچ آن را سفت می‌کند. این یعنی همکاری واقعی بین انسان و ماشین.
چرا ربات‌های همکار این‌قدر محبوب شده‌اند؟
دلایل زیادی برای محبوبیت سریع کوبات‌ها در سال‌های اخیر وجود دارد:
- امنیت بالا: به لطف سنسورها و طراحی خاص، این ربات‌ها برای کار در نزدیکی انسان‌ها بی‌خطرند.
- راه‌اندازی آسان: برای راه‌اندازی بسیاری از ربات‌های همکار، نیاز به دانش فنی پیچیده نیست؛ با چند آموزش ساده می‌توان آن‌ها را برنامه‌ریزی کرد.
- انعطاف‌پذیری: می‌توان آن‌ها را به‌راحتی جابه‌جا کرد و برای انجام وظایف مختلف تنظیم نمود.
- مقرون‌به‌صرفه بودن: نسبت به ربات‌های سنتی، کوبات‌ها هزینه پایین‌تری دارند و مخصوصاً برای شرکت‌های کوچک و متوسط بسیار مناسب‌اند.
ربات‌های همکار در عمل چه کارهایی می‌کنند؟
در ظاهر ساده‌اند، اما می‌توانند کارهای زیادی را انجام دهند:
- بسته‌بندی و مرتب‌سازی محصولات
- مونتاژ قطعات
- بازرسی کیفیت
- جوشکاری سبک
- نگهداری ماشین‌آلات (مثل گذاشتن و برداشتن قطعه)
تصور کنید در خط تولیدی که انسان‌ها فقط باید با دقت بالا یک کار تکراری را انجام دهند، یک ربات همکار می‌تواند آن کار تکراری را انجام دهد و انسان آزاد شود تا به کارهای خلاقانه‌تر یا نظارتی بپردازد.
آمارهایی از دنیای واقعی
برای اینکه ببینیم کوبات‌ها چه تأثیری در صنعت داشته‌اند، بهتر است به چند عدد نگاه کنیم:
- طبق گزارش فدراسیون بین‌المللی رباتیک (IFR)، تا پایان سال ۲۰۲۵، حدود ۲۰٪ از ربات‌های جدید نصب‌شده در کارخانه‌ها، از نوع ربات‌های همکار (Collaborative Robots) خواهند بود.
- شرکت‌هایی که از کوبات‌ها استفاده کرده‌اند، به طور میانگین تا ۳۰٪ بهره‌وری بالاتری تجربه کرده‌اند.
- زمان بازگشت سرمایه در برخی کشورها کمتر از ۱۲ ماه بوده است.
این یعنی ربات‌های همکار نه‌تنها آینده‌نگرانه هستند، بلکه همین امروز هم سودآوری دارند.
مثال‌هایی از شرکت‌های موفق
بسیاری از شرکت‌های پیشرو در جهان، از ربات‌های همکار برای بهینه‌سازی فرآیندهای تولید، افزایش بهره‌وری و بهبود ایمنی استفاده کرده‌اند. در ادامه به چند نمونه مهم اشاره می‌کنیم:
· BMW: این شرکت در خطوط مونتاژ خود از کوبات‌ها برای بلند کردن و نگه‌داشتن قطعات سنگین در کنار اپراتورهای انسانی استفاده می‌کند. این همکاری باعث کاهش آسیب‌های جسمی در کارکنان شده است.
· Bosch: در کارخانه‌های بسته‌بندی بوش، ربات‌های همکار در کنار انسان‌ها محصولات را بسته‌بندی می‌کنند. نتیجه این همکاری، افزایش دقت، کاهش خطا و صرفه‌جویی در زمان بوده است.
· Ford: در برخی خطوط تولید این شرکت، ربات‌های همکار در کنار کارگران برای پیچ‌کردن قطعات یا نصب برخی اجزای داخلی خودرو فعالیت می‌کنند. هدف فورد از این کار، کاهش خستگی نیروی انسانی و بهبود کیفیت نهایی محصول است.
· Audi: در کارخانه‌ای در آلمان، آئودی از کوبات‌ها برای همکاری با تکنسین‌ها در فرآیندهای مونتاژ بهره میبرد. کوبات‌ها در کنار نیروی انسانی، فعالیت‌هایی مثل تحویل ابزار یا قرار دادن قطعات را انجام می‌دهند.
· L’Oréal: این برند مشهور لوازم آرایشی در خطوط بسته‌بندی از کوبات‌ها استفاده می‌کند تا سرعت بسته‌بندی افزایش یابد و محصولات به‌موقع وارد بازار شوند. همچنین، ایمنی و بهداشت محیط کاری نیز بهبود یافته است.
· Nike: شرکت نایکی با بهره‌گیری از کوبات‌ها در فرآیندهای چسب‌زنی و برش کفش‌های ورزشی توانسته است بهره‌وری را افزایش داده و از نیروی انسانی برای کارهای دقیق‌تر استفاده کند.
· DHL: در انبارهای این غول لجستیک، ربات‌های همکار در کنار کارکنان کار جابه‌جایی بسته‌ها و نظم‌دهی به قفسه‌ها را انجام می‌دهند. این کار سرعت پردازش سفارش‌ها را به‌طرز چشمگیری بالا برده است.
· Flex (Flextronics): این شرکت بزرگ تولیدکننده تجهیزات الکترونیکی از ربات‌های همکار در مونتاژ بوردهای مدار چاپی (PCB) استفاده می‌کند. نتیجه، افزایش دقت در لحیم‌کاری و کاهش خطای انسانی بوده است.
یکی از شرکت‌هایی که در تولید ربات های همکار رشد چشمگیری داشته، شرکت Dobot Robot است؛ چون محصولاتش را به‌گونه‌ای طراحی کرده که حتی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط نیز بتوانند به‌راحتی از آن‌ها استفاده کنند، بدون نیاز به زیرساخت پیچیده یا تخصص فنی بالا.
در مورد این شرکت ، می توانید اینجا اطلاعات بیشتری کسب کنید.
چطور می‌توان از ربات‌های همکار در کارخانه استفاده کرد؟
اگر صاحب یک واحد تولیدی هستید و به فکر استفاده از ربات‌های همکار افتاده‌اید، نگران نباشید؛ مسیر پیچیده‌ای پیش رو ندارید. فقط کافی است مرحله‌به‌مرحله پیش بروید:
1. شناسایی نیاز: کدام بخش از کار تکراری، خسته‌کننده یا نیازمند دقت بالا است؟
2. انتخاب ربات مناسب: با توجه به نیازتان، مدل مناسب را از برندهای معتبر انتخاب کنید.
3. آموزش کارکنان: اپراتورها را با نحوه کار با کوبات آشنا کنید؛ معمولاً آموزش ساده‌ای دارد.
4. آزمایش و ارزیابی: ابتدا در یک خط آزمایشی از ربات استفاده کنید و نتایج را بررسی نمایید.
5. گسترش استفاده: پس از موفقیت آزمایشی، می‌توانید در خطوط دیگر نیز از آن بهره ببرید.
چالش‌ها و نکات مهم
البته هیچ فناوری بدون چالش نیست:
- هزینه اولیه: هرچند کوبات‌ها ارزان‌تر از ربات‌های سنتی هستند، اما همچنان هزینه اولیه‌ای دارند.
- مقاومت کارکنان: برخی از کارکنان ممکن است نگران جایگزین شدن با ربات‌ها باشند.
- یکپارچه‌سازی با سیستم‌های موجود: در برخی کارخانه‌های قدیمی، پیاده‌سازی کوبات نیاز به تغییراتی در زیرساخت دارد.
اما با آموزش درست، شفاف‌سازی اهداف و انتخاب محصول مناسب، می‌توان این چالش‌ها را به‌راحتی پشت سر گذاشت.
آینده ربات‌های همکار
در آینده نزدیک، ربات‌های همکار نقش مهم‌تری در صنعت ایفا خواهند کرد. در مدل Industry 5.0، انسان و ماشین نه‌تنها کنار هم، بلکه در هماهنگی کامل کار خواهند کرد. در این مدل، وظیفه ربات‌ها کمک به انسان است، نه جایگزینی او.
همچنین، هوش مصنوعی در حال ترکیب شدن با ربات‌های همکار است؛ یعنی کوبات‌ها یاد می‌گیرند که بهتر تصمیم بگیرند، سریع‌تر با محیط تطبیق پیدا کنند و حتی پیشنهادهایی برای بهبود فرآیند بدهند.
جمع‌بندی
ربات‌های همکار دیگر یک تکنولوژی آینده‌نگر نیستند؛ آن‌ها همین حالا در کنار هزاران کارگر در کارخانه‌ها مشغول به کارند.
اگر کسب‌وکار شما به دنبال افزایش بهره‌وری، کاهش خستگی نیروی انسانی و حرکت به‌سوی آینده است، وقت آن رسیده که به حضور یک همکار رباتی فکر کنید.